बागमती सभ्यता एकीकृत विकास परियोजना अन्तर्गत पछिल्लो समय करिडोर बनाउने जिम्मा पाएको कालिका कन्ट्रक्सनको लापरबाहीले करिडोरको काम अलपत्र भएपछि सरोकारवालाहरुले चिन्ता व्यक्त गरेका छन् ।
बागमतीलाई पुरानै बहावको स्थितिमा फर्काउने र हराभरा बनाउने लक्ष्यसहित सुरु भएको ‘बागमती ब्यूटिफिकेसन आयोजना’ अन्तर्गतको ठेक्कामा हालिमुहाली गरिरहेको कालिका कन्ट्रक्सनका कारण वर्षातको समयमा नदी आसपासको बस्ती डुबानमा पर्दै आएका छन् ।
सन् २०१७ मा २७ महिनाको समयसीमा राखेर कालिकालाई करिब १ अर्ब ९२ करोड लागतमा ब्यूटिफिकेसनको ठेक्का दिइएको थियो । तर, कहिले बन्द त कहिले निर्माण सामाग्री अभाव अनि कहिले मुआव्जा विवादलाई कारण देखाउँदै ठेक्काको म्याद सकिँदा समेत परियोजाना अन्तर्गतको काम सम्पन्न हुन सकेको छैन ।
आयोजना प्रमुख आशिष घिमिरेले ब्युटिफेकशनको काम ८० प्रतिशत सकिएको दावी गरे । उनले बाँकी काम अघि बढाउन मूअब्जा विवादले नसकिएको भन्दै आयोजनाले स्थानीयले मागेको मूअब्जा रकम दिनै नसक्ने बताए ।
‘गोकर्णदेखि गुजेश्वरीसम्मको काम रोकिएको छ । त्यहाँ झण्डै सात किलोमटिर पर्छ । १८८ रोपनी जग्गाको मूअब्जा मागिएको छ । त्यो आयोजना एक्लैले दिन सक्दैन’, प्रमुख घिमिरेले भने । उनले तालुकदार मन्त्रालयलाई यसको जानकारी गराइसकेको र स्थानीयसँगको पटकपटक छलफलमा पनि सहमति नजुटेको बताए । उनले के गर्ने भन्नेमा मन्त्रालयबाट समेत कुनै जवाफ नपाएको जिकिर गरे । आयोजनाको काम गत बैशाखबाट रोकिएको उनले जानकारी दिए । आयोजना प्रमुख घिमिरेले यस्तो दावी गरेपनि स्थानीयबासिन्दा भने घिमिरेको भनाईप्रति सहमत छैनन् ।
गोकर्णका स्थानीय बासिन्दा मनोहर विश्वकर्मा भन्छन्, ‘ठेकेदार आफैले स्थानीय उचालेर काम रोकेका छन् । काम रोकेर स्थानीयलाई दोष थुपारिएको छ । यो भ्रष्टाचार गर्ने नियत हो भन्ने सजिलै बुझ्न सकिन्छ ।’ विश्वकर्माका अनुसार ठेकेदारलाई बागमती सभ्यता एकीकृत विकास परियोजनाले कमिसनको लोभमा संरक्षण गरिरहेको छ ।
आयोजनाले आर्थिक प्रलोभनमा पारेर म्याद थप्दै बागमती ब्यूटिफिकेसनका नाममा ठूलो रकमको अपचलन गर्न खोजेको बागमती सफाई अभियन्ताहरुको आरोप छ ।
पछिल्लो समय व्युटिफिकेशनको ठेक्का पाएका पूर्वमन्त्री समेत रहेका कालिका कन्ट्रक्सनका सञ्चालक बिक्रम पाण्डेले मुअब्जा माग्दै स्थानीयले काममा अवरोध गरेको बाहानामा काम रोकेका छन् ।
दुईवर्ष अघि बाग्मती नदीलाई पुरानै शैलीमा फर्काउने र हराभरा बनाउने उद्देश्यसहित निर्माण कार्य थालिएको बाग्मती करिडोर निर्माणको कामले गति नलिएकोबारे परियोजना प्रमुखले समेत आफूले केही गर्न नसक्ने बताएर पन्छिनुलाई रहस्यमय मानिएको छ ।
गोकर्ण ब्यारेजदेखि जोरपाटी पुलसम्म नदीको चौडाई ३५ मिटर, त्यहाँदेखि गुह्येश्वरीसम्म ४० मिटर र गुहेश्वरीदेखि सिनामङ्गलसम्मको क्षेत्रमा करिव ३० मिटर चौडाई बनाएर पानीको बहाब प्रतिसेकेन्ड साढे ४ सय बनाउने र दायाँबाया हरित उद्यान निर्माण गर्ने योजनासहित बाग्मती ब्यूटिफिकेसनको काम थालिएको हो ।
बागमती मुहानदेखि चोभारसम्मको बाग्मती किनार दुबैतर्फ व्युटिफिकेसनको काम गर्नुपर्ने छ । जसको समय सीमा सकिएपनि पैसा र कमिसन बाँडेर आयोजनाका कर्मचारीलाई हातमा लिई पटक–पटक म्याद थप्ने र अझै पनि काममा ढिला सुस्ती गरेर समयसिमा लम्ब्याउने खेल भैरहँदा उक्त आयोजनाको भविश्य नै संकटमा परेको छ ।
यो खेलमा गोकर्णदेखी सिनामंगल पुलसम्मको ठेक्का लिएको कालिका कन्ट्रक्सन सबैभन्दा बढि जिम्मेवार रहेको बताइएको छ । कालिका कन्ट्रक्सनले हात हालेका पानी तथा खोलासँग सम्बन्धित बिगतका आयोजनामा पनि समस्या नदेखिएको भने होइन । बहुचर्चित राष्ट्रिय गौरवको योजना सिक्टा सिचाई आयोजना होस् वा बीरगंज र विराटनगरमा ढलको काम नै किन नहोस् यी सबै ठेक्कमा कालिकाले बदमासी गरेको सार्वजनिक भैसकेको छ ।
आर्थिक प्रलोभन र राजनीतिक शक्तिका आडमा ठेक्का हात पार्ने गरेको कालिकाले अधिकांश ठेक्का लथालिङ्ग छाड्दा पनि ठेक्का प्रक्रियामा सहभागिता पाइरहनुलाई भने रहस्यमय मानिएको छ । सरकारी पैसा पेश्की लिएर काम नगर्ने ठेकेदार कम्पनीलाई कारवाही गर्ने र कालो सूचीमा राख्ने प्रावधान भएपनि पटक—पटक काम बिगार्ने कालिकालाई प्रोत्साहन कसले गरिरहेको छ भन्ने प्रश्न समेत उव्जिएको छ ।
२०२१ सालको नापी अनुसार बाग्मती नदी नागबेली शैलीमा १५ मिटरको क्षेत्रमा थियो । तर पछि यसको क्षेत्रलाई सिधा बनाएर ४० मिटरको क्षेत्रमा वारपार रहनेगरी करिडोर निर्माण कार्य थालिएको थियो । यो अभियानले गति नलिएकोबारे बागमती सफाई अभियन्ता र काठमाडौंबासीले पटक—पटक चासो राख्दा पनि सुनुवाई नभएको गुनासो बढ्दै गएको छ ।
यसैबीच विभिन्न बहानामा बागमतीको काम रोकिएको भन्दै दातृ निकायसमेत असन्तुष्टि जनाउन थालेपछि यसको भविष्य नै संकटमा पर्ने हो कि भन्ने चिन्ता थपिएको छ ।
